หลายคนอาจสงสัยว่าชื่อแกง “ฉู่ฉี่” มีที่มาจากอะไร จริง ๆ แล้วที่มาของแกง “ฉู่ฉี่” ไม่ได้ซับซ้อนอย่างที่คิด คนโบราณอธิบายไว้ว่า ‘ฉู่ฉี่’ คือเสียงที่จะได้ยินเมื่อทำอาหารชนิดนี้ เสียง “ฉู่ฉี่” เกิดจากการเคี่ยวกะทิให้แตกมันผสมกับพริกแกง เวลากะทิเดือดจะมีเสียงดังฉู่ฉี่ พอเคี่ยวให้น้ำงวด หอมเครื่องแกง ให้นำมาราดบนตัวปลา ปรุงรสเล็กน้อย เพื่อทำให้รสชาติเข้มข้นมากยิ่งขึ้น จากนั้นโรยพริกชี้ฟ้าทั้งสีแดงและสีเขียวเพื่อเพิ่มความสวยงามให้กับฉู่ฉี่มากยิ่งขึ้น บางสูตรใช้เนื้อมะพร้าวขูดผสมเพื่อเพิ่มความมัน

วิธีทำฉู่ฉี่สูตรดั้งเดิมปรากฏในตำราแม่ครัวหัวป่าก์ (พ.ศ. 2452) กล่าวถึงสูตร ‘ปลาเนื้ออ่อนฉู่ฉี่น้ำ’ ว่า ปลาเป็นวัตถุดิบแรกที่นิยมนำมาทำเมนูฉู่ฉี่ ปลาที่นำมาทำฉู่ฉี่นั้นมีทั้งปลาทู ปลาเนื้ออ่อน ปลาหมอ และปลาสดชนิดอื่น ๆ แกงฉู่ฉี่นั้นไม่ได้มีเพียงแบบน้ำขลุกขลิกหรือแบบเป็นน้ำแกงเท่านั้น แต่ยังมีแกงฉู่ฉี่แบบแห้งซึ่งเป็นสูตรโบราณ ฉู่ฉี่แบบแห้งนี้มักจะใส่เนื้อสัตว์ชนิดอื่นแทนเนื้อปลา ในตำราแม่ครัวหัวป่าก์ข้างต้นก็บันทึกสูตร ‘หมูฉู่ฉี่แห้ง’ เอาไว้เช่นกัน

ปัจจุบัน มีการนำเนื้อสัตว์และผักหลายชนิดมาปรุงแบบแกงฉู่ฉี่ตามแต่ความคิดสร้างสรรค์ของผู้ปรุง ‘ฉู่ฉี่มะระขี้นก’ ก็เป็นหนึ่งในเมนูฉู่ฉี่ยุคใหม่ ด้วยรสขมอ่อน ๆ เข้ากับความเข้มข้น หวาน เค็ม มันของกะทิได้เป็นอย่างดี ผนวกกับสรรพคุณทางยามากมาย ฉู่ฉี่มะระขี้นกจึงกลายเป็นเมนูยอดนิยมที่อยากแนะนำให้ได้ลองรับประทานกัน