“ข้าวผัดกะเพรา” ได้รับการต่อยอดมาจากเมนูยอดนิยมอย่างผัดกะเพรา ซึ่งปกติจะผัดแยกแล้วราดบนข้าว แต่ประยุกต์ใหม่โดยการผัดรวมกับข้าว จนกลายเป็นข้าวผัดกะเพราแสนอร่อย ที่มาของเมนูผัดกะเพรา สันนิษฐานว่า อาจเกิดขึ้นราวสมัยรัชกาลที่ 7 เพราะคนจีนนำมาขายในร้านอาหารตามสั่ง แต่ใบกะเพรานั้นเป็นที่รู้จักมานานแล้ว ในเอกสารจดหมายเหตุ ลา ลูแบร์ สมัยสมเด็จพระนารายณ์ได้บันทึกไว้ว่า “กะเพรา ผักลางชนิดที่มีกลิ่นดี” จึงคาดว่าผัดกะเพราเพิ่งได้รับความนิยมราว ๆ พ.ศ. 2500 และสันนิษฐานว่า ถูกดัดแปลงมาจากอาหารตำรับจีนที่มีการใส่เต้าเจี้ยวดำ ผัดกับกระเทียมเจียว และใส่เนื้อสัตว์ด้วย อย่างไรก็ดี มีข้อสันนิษฐานบางประการกล่าวว่า เมนูนี้เลียนแบบมาจากเนื้อผัดใบยี่หร่า แต่กะเพราสูตรดั้งเดิมของไทยจริง ๆ จะมีเพียงเนื้อสัตว์กับกะเพราเท่านั้น

ปัจจุบันผัดกะเพราได้รับการรังสรรค์หลากหลายสูตร เช่น ใส่ถั่วฝักยาว เห็ดหอม หรือแครอท แม้กระทั่งนำมาทำเป็นข้าวผัดก็มีรสชาติเยี่ยม รับประทานง่าย อร่อย และสะดวก