มะแขว่น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 5-10 เมตร มีหนามที่ต้นและกิ่ง มีช่อดอกเป็นกลุ่มย่อย พอเมล็ดแก่จะแตกออกเป็นเมล็ดสีน้ำตาลคล้าย ๆ เมล็ดผักชี ให้กลิ่นหอม มะแขว่นเป็นเครื่องเทศที่ใช้กันอย่างแพร่หลายตั้งแต่ภาคเหนือของไทยขึ้นไปจนถึงตอนใต้ของจีน สมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเมืองน่านส่งมะแขว่นเป็นเครื่องบรรณาการให้ราชสำนักด้วย ปัจจุบันแหล่งปลูกมะแขว่นที่สำคัญคือ อำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน

ถึงแม้มะแขว่นจะเป็นส่วนประกอบของอาหารพื้นบ้านสารพัดชนิดของคนน่านมานานแล้ว แต่ในช่วงหลายปีมานี้ ไก่ทอดมะแขว่น ได้รับความนิยมจนกลายเป็นอาหารยอดนิยมประจำเมืองน่าน เพราะเชฟชาวน่านคนหนึ่งได้ปรุงถวายสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เมื่อครั้งเสด็จ ฯ เยือนเมืองน่านปี พ.ศ. 2552

ต่อมา ศูนย์ภูฟ้าพัฒนา ฯ จังหวัดน่านจึงส่งเสริมให้ปลูกมะแขว่น เพื่อฟื้นฟูป่าและส่งเสริมรายได้ให้แก่เกษตรกร อาหารทางภาคเหนือหลายอย่างใช้มะแขว่นปรุงเป็นส่วนผสม เช่น ลาบ ลู้ น้ำพริก แกงแค ชาวภาคเหนือหลายจังหวัดตั้งแต่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน น่าน นิยมใช้แทนพริกไทยดำ โดยนำเมล็ดไปคั่วไฟอ่อน ๆ พอให้มีกลิ่นหอม โขลกให้แตก แล้วนำมาปรุงอาหาร